ਰੋਟੀਆ ਕਾਰਣਿ ਪੂਰਹਿ ਤਾਲ ॥
  ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਕੰਧਾਲਵੀ
ਸ਼ਹਿਰ ‘ਚ ਇਕ ਮੀਟਿੰਗ ‘ਤੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਸਮਾਂ ਅਜੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪਿਐ ਮੀਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਿਚ, ਕਿਉਂ ਨਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਮੱਥਾ ਟੇਕ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਉੱਪਰ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਵਿਚ ਬੀਬੀਆਂ ਦਾ ਜਥਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰਸ਼ਾਦ ਲੈ ਕੇ ਮੈਂ ਵੀ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਬੜਾ ਅਚੰਭਾ ਹੋਇਆ ਜਦ ਕੀਰਤਨ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ। ਜਥੇਦਾਰ ਬੀਬੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਹਰੇਕ ਤੁਕ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਆਪਣੇ ਵਲੋਂ ਜੋੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਮਨਘੜਤ ਤੁਕਾਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ਾਇਦ ਬੀਬੀਆਂ ਦਾ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਦੀਵਾਨ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ ਇਕੋ ਹੀ ਬੰਦਾ ਉੱਥੇ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਵਲ ਇਉਂ ਦੇਖਿਆ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਅਨੋਖੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਦਿੱਤੀ ਹੋਵੇ ਤੇ ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਹੇਠਾਂ ਲੰਗਰ ‘ਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਾਬ੍ਹ ਹੋਣੇ ਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਗੱਲ ਕਰੋ ਜੀ” ਏਨੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਫੇਰ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਲਈਆਂ।
ਮੈਂ ਹੇਠਾਂ ਲੰਗਰ ਹਾਲ ‘ਚ ਜਾ ਕੇ ਇਕ ਸੱਜਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਅਜੇ ਹੁਣੇ ਤਾਂ ਏਥੇ ਹੀ ਘੁੰਮਦਾ ਸੀ, ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੁਣੇ ਈ”।
ਦੋ ਕੁ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਾਹਿਬ ਆ ਗਏ। ਮੈਂ ਬੜੀ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ਼ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਰਾਂ ਤਾਂ ਇਉਂ ਕੰਨ ਚੁੱਕ ਲਏ ਜਿਵੇਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਏ.ਕੇ.ਸੰਤਾਲ਼ੀ ਫੜੀ ਹੁੰਦੀ ਐ। ਖ਼ੈਰ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਦਫਤਰ ‘ਚ ਲੈ ਗਏ। ਮੈਂ ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਤੇ ਬੀਬੀਆਂ ਵਲੋਂ ਬਾਣੀ ਦੇ ਵਿਚ ਹੀ ਆਪਣੀਆਂ ਮਨਘੜਤ ਤੁਕਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪੈ ਗਈਆਂ। ਮੈਂ ਸਮਝਿਆ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਸ਼ਾਇਦ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਨਹੀਂ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਤਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਬੋਲੇ, “ਸਰਦਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਇਹ ਬੀਬੀਆਂ ਪਿਛਲੇ ਚਾਲ਼ੀਆਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਨੇ ਤੇ ਪਤੈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਮਾਇਆ ਕਮਾ ਕੇ ਦਿੰਦੀਆਂ। ਬੱਸ ਲੋਕ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਨੁਕਸਾਂ ਕੱਢਣ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਐ। ਤੁਸੀਂ ਲੰਗਰ ਛਕੋ ਜੀ, ਐਵੇਂ ਗਰਮ ਨਾ ਹੋਵੋ।”
ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਸਾਂ ਕਿ ਗਰਮ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਕਹਿ ਮੈਨੂੰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਇਸ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਫ਼ਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਸਗੋਂ ਤਲਖ਼-ਕਲਾਮੀ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਸੀ।
ਮੈਂ ਬੜੀ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ਼ ਫ਼ਤਿਹ ਬੁਲਾ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆ ਗਿਆ।