ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸਰਲ ਵਿਆਖਿਆ ਭਾਗ(95)       
     ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ 1 ਘਰੁ 3 ॥
     ਅਮਲੁ ਕਰਿ ਧਰਤੀ ਬੀਜੁ ਸਬਦੋ ਕਰਿ ਸਚ ਕੀ ਆਬ ਨਿਤ ਦੇਹਿ ਪਾਣੀ ॥
     ਹੋਇ ਕਿਰਸਾਣੁ ਈਮਾਨੁ ਜੰਮਾਇ ਲੈ ਭਿਸਤੁ ਦੋਜਕੁ ਮੂੜੇ ਏਵ ਜਾਣੀ ॥1॥
       ਹੇ ਕਾਜ਼ੀ, ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹਰੇਕ ਕਰਮ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਬਣਾ, ਇਸ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਵਿਚ, ਗੁਰੂ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਬੀਜ , ਸਿਮਰਨ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਤਮਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਪਾਣੀ, ਉਸ ਕਰਮ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਸਦਾ ਦੇਂਦਾ ਰਹੁ। ਕਿਸਾਨ ਵਰਗਾ ਉੱਦਮੀ ਬਣ, ਤੇਰੀ ਇਸ ਕਰਸਾਨੀ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਉੱਗੇ ਗੀ। ਹੇ ਮੂਰਖ ਸਿਰਫ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝ ਆਵੇਗੀ ਕਿ ਬਹਿਸ਼ਤ ਕੀ ਹੈ ਤੇ ਦੋਜ਼ਖ ਕੀ ਹੈ ?।1।    
     ਮਤੁ ਜਾਣ ਸਹਿ ਗਲੀ ਪਾਇਆ ॥
     ਮਾਲ ਕੈ ਮਾਣੈ ਰੂਪ ਕੀ ਸੋਭਾ ਇਤੁ ਬਿਧੀ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥1॥ ਰਹਾਉ ॥
       ਹੇ ਕਾਜ਼ੀ, ਤੂੰ ਇਹ ਨਾ ਸਮਝੀਂ ਕਿ ਨਿਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਰੱਬ ਮਿਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਬੇਈਮਾਨੀਆਂ ਕਰ ਕੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਧਨ ਦੇ ਅਹੰਕਾਰ ਵਿਚ ਰਹੇਂ, ਜੇ ਕਾਮਾਤੁਰ ਹੋ ਕੇ, ਰੂਪ ਦੀ ਸੋਭਾ ਵਿਚ, ਮਨ ਜੁੜਿਆ ਰਿਹਾ ਤਾਂ, ਬਾਹਰੋਂ ਮਜ਼ਹਬ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸਵਾਰ ਸਕਦੀਆਂ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਅਜਾਈਂ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।1।ਰਹਾਉ।   
     ਐਬ ਤਨਿ ਚਿਕੜੋ ਇਹੁ ਮਨੁ ਮੀਡਕੋ ਕਮਲ ਕੀ ਸਾਰ ਨਹੀ ਮੂਲਿ ਪਾਈ ॥
     ਭਉਰੁ ਉਸਤਾਦੁ ਨਿਤ ਭਾਖਿਆ ਬੋਲੇ ਕਿਉ ਬੂਝੈ ਜਾ ਨਹ ਬੁਝਾਈ ॥2॥
       ਜਦ ਤੱਕ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਚਿੱਕੜ ਹੈ, ਤੇ ਇਹ ਮਨ ਉਸ ਚਿੱਕੜ ਵਿਚ ਡੱਡੂ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਚਿੱਕੜ ਵਿਚ ਉੱਗੇ ਹੋਏ ਕੌਲ-ਫੁੱਲ ਦੀ ਕਦਰ, ਇਸ ਡੱਡੂ ਮਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ, ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਵਸਦੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸੂਝ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦੀ। ਭੌਰਾ ਆ ਕੇ ਕੌਲ-ਫੁੱਲ ਤੇ ਗੁੰਜਾਰ ਪਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੌਲ-ਫੁੱਲ ਦੇ ਪਾਸ ਹੀ, ਚਿੱਕੜ ਵਿਚ ਮਸਤ ਡੱਡੂ, ਫੁੱਲ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਗੁਰੂ ਭੌਰਾ ਸਦਾ ਹਰੀ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਉੋਪਦੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਡੱਡੂ-ਮਨ ਉਸ ਉਪਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਸਮਝ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।2।   
     ਆਖਣੁ ਸੁਨਣਾ ਪਉਣ ਕੀ ਬਾਣੀ ਇਹੁ ਮਨੁ ਰਤਾ ਮਾਇਆ ॥
     ਖਸਮ ਕੀ ਨਦਰਿ ਦਿਲਹਿ ਪਸਿੰਦੇ ਜਿਨੀ ਕਰਿ ਏਕੁ ਧਿਆਇਆ ॥3॥
       ਹੇ ਕਾਜ਼ੀ, ਜਦ ਤੱਕ ਇਹ ਮਨ ਮਾਇਆ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਹੀ ਰੰਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਮਜ਼ਹਬੀ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਮਸਲੇ ਸੁਣਨੇ ਸੁਣਾਣੇ ਬੇ-ਅਸਰ ਹਨ। ਉਹੀ ਬੰਦੇ ਮਾਲਕ-ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ ਹਨ, ਉਹੀ ਬੰਦੇ ਉਸ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਪਿਆਰੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਮਰਿਆ ਹੈ।3। 
     ਤੀਹ ਕਰਿ ਰਖੇ ਪੰਜ ਕਰਿ ਸਾਥੀ ਨਾਉ ਸੈਤਾਨੁ ਮਤੁ ਕਟਿ ਜਾਈ ॥
     ਨਾਨਕੁ ਆਖੈ ਰਾਹਿ ਪੈ ਚਲਣਾ ਮਾਲੁ ਧਨੁ ਕਿਤ ਕੂ ਸੰਜਿਆਹੀ ॥4॥27॥
       ਹੇ ਕਾਜ਼ੀ, ਤੂੰ ਗਿਣ ਕੇ ਤੀਹ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈਂ, ਪੰਜ ਨਮਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾਥੀ ਬਣਾਂਦਾ ਹੈਂ, ਪਰ ਇਹ ਸਭ-ਕੁਝ ਵਿਖਾਵੇ ਦੀ ਖਾਤਰ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਤਾ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਲੋਕ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਆਖਣ ਲਗ ਪੈਣ। ਪਰ ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਕਾਜ਼ੀ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਹੀ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਤੁਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਠੱਗੀ-ਫਰੇਬ ਕਰ ਕੇ ਮਾਲ-ਧਨ ਕਿਉਂ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ ? ਤੂੰ ਨਿਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਿਆਉਂਦਾ ਹੈਂ, ਅੰਦਰੋਂ ਤੂੰ ਧਨ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿਚ ਅਤੇ ਕਾਮ-ਵਾਸ਼ਨਾ ਵਿਚ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈਂ, ਇਹ ਆਤਮਕ ਮੌਤ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ।4।27।
   ਨੋਟ:- ਕੀ ਅੱਜ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਕਾਜ਼ੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੱਖਰੇ ਹਨ ? ਕੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ?  ਉਹ ਆਪ ਤਾਂ ਆਤਮਕ ਮੌਤ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਕੀ ਉਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸ ਪਾਸੇ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰੇਰ ਰਹੇ ?   
             ਅਮਰ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਦੀ         (ਚਲਦਾ)