ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਤ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਮ ਸ਼ਬਦ-ਅਰਥ (ਭਾਵ) ‘ਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ    
                                        (ਭਾਗ-1)
ਕਿਸੇ ਕੌਮੀ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਅੱਗੇ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਰਥਾਂ ‘ਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਿਮੇਵਾਰੀ , ਉਸ ਕੌਮ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ 
ਹੈ । ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ‘ਚ ਨਾਂ-ਮਾਤ੍ਰ ਮਤਭੇਦ ਵੀ ਸਾਧਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਦੁਬਿਧਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਅਜਿਹਾ 
ਸੱਜਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਨਾਸਤਕ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਜਿਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕੱਢ 
ਸਕਦੇ ਹਾਂ।   
 ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਪੁਰਾਤਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਮ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ
 ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਆ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਸ ਲੇਖ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ(ਪ੍ਰਚੱਲਤ) ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ 
ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰਿੰ. ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਕਾਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ, ਗਿਆਨੀ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ (ਨਿਰਣੈ ਸਟੀਕ), ਭਾਈ
 ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤਲਵਾੜਾ ਆਦਿ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਦ ਕਿ ਨਵੀਨਤਮ ਅਰਥਾਂ 'ਚ ਕੁਝ ਸੱਜਣਾਂ ਦੇ
 ਇੱਕ ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਨਾਮ ਲੈਣ ਦਾ ਨਿਮਾਣਾ ਜਿਹਾ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।
  ਕੋਈ ਵੀ ਲੇਖਕ (ਜਾਗਰੂਕ ਵਿਅਕਤੀ, ਗੁਰੂ, ਮਹਾਤਮਾ ਆਦਿ) ਜਦ ਆਪਣੇ ਵੀਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਯਤਨ 
ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਭ 'ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰਪ੍ਰਚੱਲਤ ਰਸਮਾਂ, ਕਿੱਤੇ ਆਦਿ ਰਾਹੀਂ 
ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਚੋਣ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ 'ਰਹਾਉ' ਸ਼ਬਦ ਲਿਖ ਕੇ ਬੰਦ ਕੀਤਾ
 ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 2682 ਵਿਸ਼ੇ ਹਨ ਪਰਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 25 ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ 'ਰਹਾਉ ਦੂਜਾ' ਲਿਖ ਕੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ 
'ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰ' ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਵੀਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਭਾਵ 2682 'ਰਹਾਉ' ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਚੋਂ ਕੁਲ 2682-25=2657
 ਵਿਸ਼ੇ ਹੀ 'ਰਹਾਉ' ਸ਼ਬਦ 'ਚ ਬੰਦਹਨ। ਯਾਦ ਰਹੇ, ਕਿ ਇੱਕ 'ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਰੱਖੇ ਗਏ ਵਿਚਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ 'ਚ 
'ਰਹਾਉ' ਸ਼ਬਦ ਅੰਦਰ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਜਪੁ, ਅਨੰਦ, ਬਾਰਾਂ ਮਾਹਾਂ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਾਰਾਂ' ਆਦਿ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇ 
ਦੇ ਸਾਰ ਭਾਵ'ਰਹਾਉ' ਬੰਦ ਵਿੱਚ ਉਦਾਹਰਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਲਈ ਮੈਂ ਤਮਾਮ 'ਰਹਾਉ' ਬੰਦ 
ਵਾਲੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਵੀ ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਲਈ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦਕਰਨਾਂ
 ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਘੋਰ ਨਿਰਾਦਰ ਹੈ ਜਾਂ ਵਿਸਥਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਦਾ ਅਲੱਗ-2 ਵਿਸ਼ਾ ਬਨਾਉਣਾ ਵੀ ਗੁਰਮਤਿ 
ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਵਿਪ੍ਰੀਤ ਹੈ।  
     'ਭਰਮ' ਵਿਸ਼ੇ
 ''ਮਾਧਵੇ! ਕਿਆ ਕਹੀਐ?  ਭ੍ਰਮੁ ਐਸਾ ॥ ਜੈਸਾ ਮਾਨੀਐ, ਹੋਇ ਨ ਤੈਸਾ ॥ ੧ ॥ ਰਹਾਉ ॥ '' 
ਨੂੰ 'ਰਹਾਉ' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਟੇਕ 'ਚ ਲੈ ਕੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨੂੰ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਦੀ