ਕੁਹਾੜੇ ਦੇ ਦਸਤੇ ਅਤੇ ਬਾਗੀ ਪੰਜਾਬ
ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੱਧੇਵਾਲੀਆ
ਕੁਹਾੜਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਕੁਝ ਨਹੀਂ। ਕੁਹਾੜਾ ਤਾਂ ਇੱਕ ਟਾਹਣੀ ਵੱਢਣ ਦੇ ਕਾਬਲ ਨਹੀਂ, ਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਸਤਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿ ਦਸਤਾ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਕਿਥੋਂ? ਉਥੋਂ ਹੀ ਜਿਹੜਾ ਜੰਗਲ ਉਸ ਵੱਢਣਾ ਹੁੰਦਾ। ਜੰਗਲ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਦਸਤਾ ਮੁਹਈਆ ਕਰਦਾ। ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਜੰਗਲ ਵਢੀਦਾ ਦਾ ਰਿਹਾ, ਪਰ ਵੱਢਣ ਵਾਲੇ ਕੁਹਾੜੇ ਨੇ ਦਸਤਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਜੰਗਲ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਲਿਆ!
ਵੱਡੀਆਂ ਸਲਤਨਤਾਂ ਨੇ ਜਦ ਵੀ ਕੌਮਾਂ ਦਾ ਘਾਣ ਕੀਤਾ, ਦਸਤੇ ਉਸ ਨੇ ਜੰਗਲ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਲਏ। ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ ਅਪਣੇ ਕੁਹਾੜੇ ਨੂੰ ਪਾਉਂਣ ਲਈ ਦਸਤੇ ਹਿੰਦੂ ਤੋਂ ਲੈਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਦੂਜਿਆਂ ਉਪਰ ਰਾਜ ਲਰਨ ਲਈ ਦਸਤੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਤੋਂ ਲੈਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਵੱਢਣ ਲਈ ਦਸਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੀ ਰਾਜਨੀਤਕ, ਕੀ ਧਾਰਮਿਕ! ਜੱਥੇਦਾਰ, ਰੰਗੀਲੇ, ਸ੍ਰੀ ਨਗਰ ਤੇ ਉਹ ਗੁਰੂ ਕੀਆਂ ਆਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਲਾਡਲੀਆਂ ਫੌਜਾਂ, ਸੰਤ ਸਮਾਜ, ਫੈਡਰੇਸ਼ਨਾਂ! ਅੱਧਾ ਜੰਗਲ ਹੀ ਦਸਤਿਆਂ ਦਾ?