ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਰਲ ਵਿਆਖਿਆ   (ਭਾਗ 23)
ਸਲੋਕੁ ॥
     ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਅਰੁ ਲੋਭ ਮੋਹ ਬਿਨਸਿ ਜਾਇ ਅਹੰਮੇਵ ॥
     ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਗਤੀ ਕਰਿ ਪ੍ਰਸਾਦੁ ਗੁਰਦੇਵ ॥1॥6
       ਹੇ ਨਾਨਕ, ਬੇਨਤੀ ਕਰ ਤੇ ਆਖ, ਹੇ ਗੁਰਦੇਵ, ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ, ਮੈਂ ਸਰਨ ਆਇਆ ਹਾਂ, ਮੇਰੇ ਤੇ ਮਿਹਰ ਕਰ, ਮੇਰਾ ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਲੋਭ, ਮੋਹ ਅਤੇ ਅਹੰਕਾਰ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ।1। 

 ਅਸਟਪਦੀ
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਛਤੀਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਖਾਹਿ ॥ ਤਿਸੁ ਠਾਕੁਰ ਕਉ ਰਖੁ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਸੁਗੰਧਤ ਤਨਿ ਲਾਵਹਿ ॥ ਤਿਸ ਕਉ ਸਿਮਰਤ ਪਰਮ ਗਤਿ ਪਾਵਹਿ 
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਬਸਹਿ ਸੁਖ ਮੰਦਰਿ ॥ ਤਿਸਹਿ ਧਿਆਇ ਸਦਾ ਮਨ ਅੰਦਰਿ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਗ੍ਰਿਹ ਸੰਗਿ ਸੁਖ ਬਸਨਾ ॥ ਆਠ ਪਹਰ ਸਿਮਰਹੁ ਤਿਸੁ ਰਸਨਾ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਰੰਗ ਰਸ ਭੋਗ ॥ ਨਾਨਕ ਸਦਾ ਧਿਆਈਐ ਧਿਆਵਨ ਜੋਗ ॥1॥
       ਹੇ ਭਾਈ, ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਤੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਆਦਲੇ ਖਾਣੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿਚ ਚੇਤੇ ਰੱਖ।  ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਸੁਗੰਧੀਆਂ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਿਆਂ ਤੂੰ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਵੇਂਗਾ।  ਜਿਸ ਦੀ ਦਇਆ ਨਾਲ ਤੂੰ ਸੁਖ-ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਸਦਾ ਹੈਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਦਾ ਮਨ ਵਿਚ  ਸਿਮਰ।   ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਤੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਮੌਜਾਂ ਨਾਲ ਵਸ ਰਿਹਾ ਹੈਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਰਸਨਾ ਨਾਲ ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ ਯਾਦ ਕਰ।   (ਏਥੇ ਰਸਨਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨਾ ਫਿਰ, ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ)  ਆਉ ਵਿਚਾਰਦੇ ਹਾਂ,
  ਰਸਨਾ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਰਸ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਇੰਦਰੀ।  ਜਿਵੇਂ, ਕੰਨ, ਸੁਣਨ ਦਾ ਰਸ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਇੰਦਰੀ ਹੈ।   ਨੱਕ, ਗੰਧ ਦਾ ਰਸ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਇੰਦਰੀ।   ਜ਼ਬਾਨ, ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਰਸ ਲੈਣ ਵਾਲੀ।  ਅੱਖ, ਵੇਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਰਸ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਇੰਦਰੀ।  ਤਵਚਾ, ਸਪਰਸ਼ ਵਾਲੀਆਂ ਚਜ਼ਿਾਂ ਦਾ ਰਸ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਇੰਦਰੀ।  ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇਕ ਇੰਦਰੀ ਹੋਰ ਹੈ,  ਮਨ, ਆਤਮਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਰਸ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਇੰਦਰੀ।   ਪਰ ਅਸੀਂ ਭੇਡ-ਚਾਲ ਹੀ ਚੱਲੇ ਹੋਏ ਹਾਂ।  ਅਸੀਂ ਆਤਮਕ ਰਸ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਇੰਦਰੀ, ਜ਼ਬਾਨ ਨੂੰ ਮਿੱਥ ਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਬੇੜਾ ਗਰਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਕੌਣ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਹੁਣ ਏਥੇ ਹੀ ਲਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ (ਰਸਨਾ) ਜ਼ਬਾਨ ਨਾਲ ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ ਯਾਦ ਕਰੋ,
      ਹੁਣ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਜੰਮਿਆ ਹੈ, ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ, ਜ਼ਬਾਨ ਨਾਲ ਰੱਬ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ?    ਅਤੇ ਇਸ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਥਾਂ, ਅਖੌਤੀ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਕਈ ਕੌਤਕ ਰਚ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।   ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ  ਮੰਜੇ ਤੇ ਸਾਡੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਸੌਂਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਵਿਚੋਂ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।  ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਇਕ ਲੱਤ ਤੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਭਗਤੀ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।   ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਇਕ ਕਿੱਲੀ ਗੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਉਸ ਨਾਲ ਕੇਸ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਭਗਤੀ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆ ਜਾਵੇ। ਹੁਣ ਏਥੇ ਕਿਸ ਢੰਗ ਦੀ ਭਗਤੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ?   ਜਦ ਕਿ ਆਪਾਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਦੇ, ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ, ਆਤਮਕ ਖੇਡ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ ਸਾਰੀ ਮਨ ਦੀ।   ਗੁਰੂ ਜੀ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ,   ਜਿਸ ਦੀ ਦਇਆ ਨਾਲ ਤੂੰ ਸੁਖ-ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਸਦਾ ਹੈਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਦਾ ਮਨ ਵਿਚ ਸਿਮਰ।   ਹੇ ਨਾਨਕ, ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਰੋਜ਼ ਤਮਾਸ਼ੇ, ਸੁਆਦਲੇ ਖਾਣੇ ਤੇ ਪਦਾਰਥ ਨਸੀਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਧਿਆਉਣ ਜੋਗ ਨੂੰ ਸਦਾ ਹੀ ਧਿਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।1। 
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਪਾਟ ਪਟੰਬਰ ਹਢਾਵਹਿ ॥ ਤਿਸਹਿ ਤਿਆਗਿ ਕਤ ਅਵਰ ਲੁਭਾਵਹਿ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਸੁਖਿ ਸੇਜ ਸੋਈਜੈ ॥ ਮਨ ਆਠ ਪਹਰ ਤਾ ਕਾ ਜਸੁ ਗਾਵੀਜੈ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਤੁਝੁ ਸਭੁ ਕੋਊ ਮਾਨੈ ॥ ਮੁਖਿ ਤਾ ਕੋ ਜਸੁ ਰਸਨ ਬਖਾਨੈ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਤੇਰੋ ਰਹਤਾ ਧਰਮੁ ॥ ਮਨ ਸਦਾ ਧਿਆਇ ਕੇਵਲ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ॥
     ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਜਪਤ ਦਰਗਹ ਮਾਨੁ ਪਾਵਹਿ ॥ ਨਾਨਕ ਪਤਿ ਸੇਤੀ ਘਰਿ ਜਾਵਹਿ ॥2॥
        ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ ਤੂੰ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕਪੜੇ ਹੰਢਾਉਂਦਾ ਹੈਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਕੇ, ਹੋਰ ਕਿਥੋਂ ਆਪਣਾ ਲੋਭ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈਂ ?   ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਹਰ ਸਦਕਾ, ਸੇਜ ਤੇ ਸੁਖੀ ਸਉਂਦਾ ਹੈਂ, ਹੇ ਮਨ, ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਜੱਸ ਅੱਠੇ ਪਹਰਿ ਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ, ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਤੇਰਾ ਆਦਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਸਦਾ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਕਰ।  ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਤੇਰਾ ਧਰਮ, ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਮਨ, ਤੂੰ ਸਦਾ ਉਸ ਪਰਮੇਸਰ ਨੂੰ ਸਿਮਰ।  ਹੇ ਨਾਨਕ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਭਜਨ ਕੀਤਿਆਂ, ਉਸ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਵਿਚ ਮਾਣ ਪਾਵੇਂਗਾ, ਤੇ ਏਥੋਂ ਇੱਜ਼ਤ ਨਾਲ, ਆਪਣੇ ਪਰਲੋਕ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਜਾਵੇਂਗਾ ।2।     
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਆਰੋਗ ਕੰਚਨ ਦੇਹੀ ॥ ਲਿਵ ਲਾਵਹੁ ਤਿਸੁ ਰਾਮ ਸਨੇਹੀ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਤੇਰਾ ਓਲਾ ਰਹਤ ॥ ਮਨ ਸੁਖੁ ਪਾਵਹਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਸੁ ਕਹਤ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਤੇਰੇ ਸਗਲ ਛਿਦ੍ਰ ਢਾਕੇ ॥ ਮਨ ਸਰਨੀ ਪਰੁ ਠਾਕੁਰ ਪ੍ਰਭ ਤਾ ਕੈ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਤੁਝੁ ਕੋ ਨ ਪਹੂਚੈ ॥ ਮਨ ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਸਿਮਰਹੁ ਪ੍ਰਭ ਊਚੇ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਪਾਈ ਦ੍ਰੁਲਭ ਦੇਹ ॥ ਨਾਨਕ ਤਾ ਕੀ ਭਗਤਿ ਕਰੇਹ ॥3॥6
       ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ. ਤੇਰਾ ਸੋਨੇ ਵਰਗਾ ਨਿਰੋਗ ਸਰੀਰ ਹੈ, ਉਸ ਪਿਆਰੇ ਰਾਮ ਨਾਲ ਲਿਵ ਜੋੜ।  ਹੇ ਮਨ,  ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ, ਤੇਰੇ ਐਬ ਢਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ , ਉਸ ਠਾਕੁਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਰਨ ਪਉ।  ਜਿਸ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ, ਕੋਈ ਤੇਰੀ ਬਰਾਬਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਹੇ ਮਨ, ਉਸ ਉੱਚੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਸਵਾਸ ਸਵਾਸ ਚੇਤੇ ਕਰ।  ਹੇ ਨਾਨਕ, ਜਿਸ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ, ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾ ਸਰੀਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਕਰ ।3।   
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਆਭੂਖਨ ਪਹਿਰੀਜੈ ॥ ਮਨ ਤਿਸੁ ਸਿਮਰਤ ਕਿਉ ਆਲਸੁ ਕੀਜੈ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਅਸ੍ਵ ਹਸਤਿ ਅਸਵਾਰੀ ॥ ਮਨ ਤਿਸੁ ਪ੍ਰਭ ਕਉ ਕਬਹੂ ਨ ਬਿਸਾਰੀ ॥
     ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਬਾਗ ਮਿਲਖ ਧਨਾ ॥ ਰਾਖੁ ਪਰੋਇ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪੁਨੇ ਮਨਾ ॥
     ਜਿਨਿ ਤੇਰੀ ਮਨ ਬਨਤ ਬਨਾਈ ॥ ਊਠਤ ਬੈਠਤ ਸਦ ਤਿਸਹਿ ਧਿਆਈ ॥
     ਤਿਸਹਿ ਧਿਆਇ ਜੋ ਏਕ ਅਲਖੈ ॥ ਈਹਾ ਊਹਾ ਨਾਨਕ ਤੇਰੀ ਰਖੈ ॥4॥
      ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਗਹਣੇ ਪਹਨੀਦੇ ਹਨ, ਹੇ ਮਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਮਰਦਿਆਂ, ਕਿਉਂ ਆਲਸ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ?  ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ, ਘੋੜੇ ਤੇ ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਹੇ ਮਨ, ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਵਿਸਾਰੀਂ।  ਜਿਸ ਦੀ ਦਇਆ ਨਾਲ, ਬਾਗ, ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਤੇ ਧਨ ਤੈਨੂੰ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪਰੋ ਕੇ ਰੱਖ।  ਹੇ ਮਨ,  ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਸਜਾਇਆ ਹੈ, ਉਠਦੇ ਬੈਠਦੇ, ਹਰ ਵੇਲੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਦਾ ਸਿਮਰ।    ਹੇ ਨਾਨਕ, ਉਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਸਿਮਰ, ਜੋ ਇਕ ਹੈ, ਤੇ ਬੇਅੰਤ ਹੈ, ਲੋਕ ਅਤੇ ਪਰਲੋਕ ਵਿਚ ਤੇਰੀ ਪੱਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ।4। 
     ਅਮਰ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਦੀ                 (ਚਲਦਾ)